Alle berichten van LoesOnline

Emotional detox? Mijn kopje thee

De zomervakantie is alweer bijna voorbij. De stroom van reclame-uitingen die ons ertoe aanzet ons lichaam bikini- en zwemshortwaardig te maken, droogt op. Als de scholen weer beginnen verdwijnen alle bikini diets samen met het geambieerde textiel weer voor een jaar in de kast.

Een van de aanbevolen methodes om het lichaam in vorm te brengen is detoxen. Het lichaam ontdoen van  opgeslagen gifstoffen, je daarna gereinigd en energiek voelen en langs die weg misschien ook een paar kilo’s lichter worden.

In de slipstream van de glanzende en spetterende aandacht voor het lichaam, die in de aanloop van de zomer door verschillende media golfde, kwam een stroom van voedingsproducten en -supplementen voorbij. Onder andere voor dat detoxen.

Zo stuitte ik toevallig op deze thee:

Emotional Detox Feel Free
Emotional Detox – Feel free

 

“Emoties zijn belangenbehartigers”

Emotional Detox? Daar moest ik even over nadenken. Dat het lichaam gifstoffen opslaat: ja, daar kan ik me iets bij voorstellen. We zijn een kleine fabriek, we verbranden, stofwisselen en we hebben afvalstoffen. Er blijft vast wel eens wat hangen of plakken bij dat proces. Zou er ook zoiets zijn als emotionele stofwisseling? Emotionele afvalstoffen?

Ik hoefde er niet lang over na te denken. Ja.
Ja. Dat is er.
Dat moet er zijn.

“Emoties zijn belangenbehartigers,” schreef Nico Frijda. Ik citeer hem regelmatig. Elke keer als ik het met mensen heb over hoe emoties je informeren over dat er iets gebeurt dat al dan niet in jouw belang is.
De emotionele afvalstofophoping die ik me kan voorstellen, vindt plaats omdat we niet altijd naar onze emoties (kunnen) handelen. Je houdt je in. Bijvoorbeeld
– omdat je dit jaar het kerstdiner gezellig wilt houden;
– omdat je nog langer met die collega moet werken;
– omdat de klant koning is;
– omdat je je kinderen het goede voorbeeld moet geven;
– omdat je leidinggevende een heel ander type is dan jij;
– omdat je nog niet weet of je je bloot wilt geven aan die nieuwe liefde;
of omdat je je niet wilt laten kennen, om welke reden dan ook.

Dat betekent niet dat die emoties er ineens niet meer zijn. Er blijft iets achter. Een residu. Een sensatie. Een vaag gevoel van onbehagen of knagen. Een druk. Een verlangen. Een klacht. Iets onvervulds. Gestolde geschiedenis, die zich nog niet helemaal heeft ontvouwd. Zoiets.

Los je dat dan weer op door dat kopje thee, vroeg ik mij af. Hmmm. Ik denk het niet.
Toch is het oplossen, verdunnen, vloeibaar en transparant maken wel aantrekkelijk: er zit immers informatie in die gestolde belangenbehartiging!
Zoals onze fysieke afvalproducten ook onder de loep veel te vertellen hebben over hoe het met ons gaat, zo zijn emotie-residuën ook waardevol. Er ligt in besloten wat we in een situatie voelden, misschien wilden en niet deden. Of juist deden en niet wilden.

Recycling

Als acteur heb ik veel met drama te maken. Een van de grotere bronnen voor tragedies vind ik het als we als mens niet leren van de geschiedenis. Zowel op macro- als op microniveau. Wereld. Land. Stad. Dorp. Straat. Familie. Gezin. Jij en ik.
Dat bevrijden uit die geschiedenis, dat is repertoire waar ik graag mee wil spelen.

Van je persoonlijke geschiedenis kun je leren. De opgeslagen, gestolde belangenbehartigers de vrije ruimte geven in een besloten, veilige omgeving. Door te spelen met de situaties of metaforen daarvan. Met op maat gemaakte scènes. Via poëzie, songteksten, monologen, improvisatie.
In de repetitieruimte, oorspronkelijk het domein van spelers, bevindt zich de vrijplaats. Daar is de mogelijkheid om gecontroleerd de controle los te laten. De veiligheidspal los te trekken en te kijken wat er ‘in de zwarte doos’ zit. Zodat de informatie alsnog vrij komt. En onze belangen worden behartigd door onze oorspronkelijke emoties. Zodat we niet gedoemd zijn de geschiedenis te herhalen.

Emotioneel detoxen, welja vooruit.

Maar niet door afvalstoffen af te voeren. Nee door hergebruik. Optimale recycling. Leren van je emotionele afvalstoffen en daar nieuwe energie van krijgen.

Ik word er blij van. Dat is mijn kopje thee.

“Emotional Detox  Feel Free”
– to show all your colours –

 

 

Inspirerende 5-daagse

Het eerste avontuur dat kapitaliseren op je eigenschappen heet, zit er bijna op voor zes deelnemers. Zij legden een reis af van bijna een jaar en het leven ziet er anders uit dan een jaar geleden.

Een nieuwe groep mensen is zich aan het vormen. Zij willen oogsten wat ze in huis hebben. Verloren of tekort gedane eigenschappen in het zonnetje zetten. Hun repertoire uitbreiden. Een nieuwe rol verwerven. Kortom tijd besteden aan zichzelf en hun vermogens. Om hier ruimte aan te geven zijn nieuwe data gepland voor een compacter en intensiever traject:

Data tweede traject

(van start bij voldoende aanmeldingen)

Het traject bestaat uit  2x een tweedaagse en 1 terugkomdag:

  • maandag 2 en dinsdag 3 november 2015 –  09.30 – 16.30 uur
  • maandag 7 en dinsdag 8 december 2015 –  09.30 – 16.30 uur
  • maandag 25 januari 2016 – 09.30 – 16.30 uur

Voorafgaand aan het traject en na het invullen van de persoonlijkheidsvragenlijst, maken we een individuele afspraak als intake.

Ook interesse?

Aanmelden kan via het aanmeldformulier. Verdere informatie vragen kan via het contactformulier.

Liever eerst een afspraak? Dat kan ook.

Na aanmelding ontvang je een link voor een persoonlijkheidsvragenlijst die je online kunt invullen.
Ook ontvang je een document waarin je je reden voor aanmelding, je wensen, verlangens en verwachtingen kunt toelichten.

Don't go through life Grow through life - Eric Butterworth -
Don’t go through life
Grow through life
– Eric Butterworth –

 

 

“The sound of potential”

Negen van de tien keer ontmoet ik als acteur in het bedrijfsleven mensen die willen werken aan een situatie, omdat ze zich verzetten tegen de werkelijkheid: ze vinden dat de situatie anders zou moeten zijn. Als ik doorvraag komt het erop neer dat ze vinden dat de situatie meer zou moeten zijn zoals zij ‘normaal’ vinden.

Onder elke klacht zit een verlangen. Verlangen brengt ons verder dan de klacht. Waar de klacht afmeet en tekorten vaststelt, heeft verlangen het speelse vermogen ons te brengen naar wat er nog niet is. Als je het de ruimte geeft.

De ouders van de jongen in de video, verwachtten ook – en hoe voorstelbaar – een andere, ‘normale’ werkelijkheid, toen hun kind nog niet geboren was. Na zijn geboorte verwerkten ze hun gevoelens van verlies, verzetten ze zich niet tegen de werkelijkheid en ontdekten samen met hun kind wat zij zich niet hadden kunnen voorstellen.

 

 

Geborgen implementeren

ROI

Als je iets koopt of ergens in investeert, wil je het geborgen gevoel hebben dat je er goed aan doet. ROI: Return on investment.
Als je een computer koopt, is het sommetje van plussen en minnen snel gemaakt, net als bij veel andere materiële zaken. Maar wanneer levert een investering in persoonlijkheids- en gedragsontwikkeling iets op? HR-managers, opleidingsinkopers, ZZP-ers en anderen die moeten beslissen over het investeren in ontwikkeling van mensen of zichzelf, zoeken naar de geborgenheid die implementatie heet. Als iets geïmplementeerd is, dan is het in gebruik genomen. Is het in gebruik genomen, dan levert het iets op. Maar hoe implementeer je wat je in trainingen en opleidingen leert aan gedragsvaardigheden en attitude?

Als het overzichtelijk is, is het makkelijk

meisje drinkt
kind telefoon

Uit een kopje leren drinken. Een spelletje op een telefoon. Je rommelt en knoeit wat, net zo lang tot je het kunt. En omdat het je wat oplevert blijf je het doen.
Meer is implementeren niet.

man twee kinderen voor muur
muur met strijklicht

En het helpt natuurlijk, als je begeleiding hebt of zoals in een training, er samen mee bezig bent. Maar op een zeker moment houdt dat op en dan? Hoe vaak hoor je na een training: “In het begin dacht ik er nog wel aan om het toe te passen, maar daarna is het weggezakt?” Hoe vaak heb je zelf na een geweldige workshop gedacht: “Hier ga ik echt iets mee doen,” om er na een aantal maanden achter te komen, dat je er nog wel aan denkt, er nog iets mee wil, maar toch nog niet de spijkers met koppen slaat zoals je van plan was toen je de training net had gehad.

Inpassen in je architectuur

 

In een training zit je nog in de ontwerpfase. Je schetst, probeert dingen uit.

fashion-design-sketch

 

Toen je jong was, was het nog overzichtelijk. Nu je volwassen bent, moet al het geleerde passen in alles wat je al kunt. Zoals de IT-architect zijn hoofd kan breken om een nieuwe applicatie in te passen in een groot geheel.

it architectuur

 

En veel is al eerder geborgd, vastgelegd, gewoonte geworden.

ketting horizontaal

Je bent je eigen instrument

Als je jong bent is je set gereedschappen nog overzichtelijk. Als je ouder bent, wordt het steeds complexer om nieuwe tools effectief in te passen in wat je kunt en weet.

speelgoed gereedschappen
gereedschap

Wat het acteurschap mij geleerd heeft over het uitbreiden van mijn repertoire, is dat ik mezelf niet moet zien als iemand die over allerlei technieken en vaardigheden beschikt om elk denkbaar gedrag overtuigend neer te zetten; ik moet mezelf niet zien als de pianist die het instrument bespeelt, nee ik moet mezelf zien als de piano: ik ben mijn eigen instrument. Zodra ik denk: ik ben het al, krijg ik beschikking over mijn mogelijkheden. Zodra ik ga handelen alsof ik het zou moeten kunnen, krijg ik inzicht en overzicht over wat ik kan en wat ik nog kan verbeteren en verwerven.
Ik maak mezelf beschikbaar voor de situatie en leer on the spot. Leren en reflecteren in actie.

Zo wordt alles wat ik te leren heb overzichtelijk en niet meer of minder dan het leren drinken uit een kopje: doen, klooien, aanpassen en nog eens doen. En alles wat ik in huis heb, doet daaraan mee. Welke route ik ook kies.

boeken gang
grote trap tussen groen
tunnelgang
bladerdak gat
pijl hart

Elke keer weer als ik zo’n route ga, word ik me bewust van wat ik allemaal in huis heb en ervaar ik wat het me oplevert. ROI.

Als je het kan spelen, kan je het implementeren

In de vrije beslotenheid van het repetitielokaal, de vrijplaats waar acteurs aan hun instrument werken, zijn alle mogelijkheden om je eigen instrument te leren kennen en jezelf beschikbaar te maken voor de situatie die voor je ligt. Wat je kunt spelen, kun je implementeren, en voorgoed beschikbaar maken voor wat je te doen staat of nog wenst te doen.

 funny-signs-9-lives

Deelnemer over het traject

Een van de deelnemers aan het traject schrijft:

Ik had geen last van een midlife crisis. Wel was ik in mijn leven op een punt aangekomen waarop ik mij afvroeg: ga ik voortaan op mijn lauweren rusten of wil ik nog een nieuw kader scheppen, waarbinnen ik verder wil met werken en leven?
‘Kapitaliseren op je eigenschappen’ klonk heel aantrekkelijk. Ik kon me er echter weinig bij voorstellen. Ik aarzelde mij op te geven, maar mijn gevoel zei: gun jezelf dit cadeau, pak het aan en pak dan door.’
Halverwege het traject stel ik nu vast: ik voel mij beter toegerust op het leven dat ik voor mij heb.

Wat mij aanspreekt in de aanpak van Loes, dat is dat we niet blijven hangen in het denken en bespreken. We doen en zijn voortdurend in actie. Het gaat om het aanboren van mijn creatieve energie en vormgeven aan mijn kwaliteiten.
In de intieme theaterzaal van de Boomsspijker gaan we met alles meteen ‘de vloer op’. Om te spelen, te onderzoeken en te ontdekken. Het theaterlicht geeft focus, biedt warme veiligheid en verhoogt de concentratie. Elk resultaat is meteen zichtbaar en concreet.

Loes stimuleert en steunt. Zij houdt de afstand die nodig is om te kunnen zien wat er speelt. Zij kijkt en ziet – op grond van haar ervaring, professionele kennis en levenswijsheid – wat ik nodig heb om zelf verder te komen. In je eigen leven speel je immers zelf de hoofdrol en bepaal je uiteindelijk zelf hoe je die speelt.
Loes past toe, wat bij mij past.Zij regisseert zorgvuldig de situatie van elke deelnemer afzonderlijk. Voor het nodige tegenspel krijgen de andere deelnemers juist die rollen toebedeeld, waaruit zij zelf kunnen halen wat hen verder brengt.
Er is rust en duur. Een jaar lang met elkaar samenwerken impliceert dat het eindresultaat meer inhoudt dan enkele snel behaalde, kortstondige succeservaringen.

Creativiteit, betrokkenheid, veiligheid zijn voor mij de onderscheidende kwaliteiten van dit traject en van Loes Wouterson.
Benjamin Gijzel, 64 jaar
Trainingsacteur

 

16 versnellingen en meer

Niet marketing-proof

Het zou zomaar kunnen gebeuren, in zo’n periode dat het net lente is. Je loopt een kapper binnen en besluit spontaan tot een andere coupe. Niemand van je vrienden of familie vooraf gepolst of om feedback gevraagd. En zo loop je met je nieuwe look de wereld in, gelukkig met je lente-impuls.

rainbow-hair-1En zo kan het ook gebeuren dat je pas na de volgende keer dat je weer bij de kapper bent geweest en je toch maar weer voor je oude model hebt gekozen, je voor het eerst te horen krijgt hoe je collega’s of vrienden over je lente-impuls-coupe dachten: “Dit staat je toch beter.” Of: “Ik dacht eerst: ‘Wat is dit?” maar toen ik er eenmaal aan gewend was, vond ik het juist wel bij je passen.”

Zo heb ik ook mijn titel voor het traject ‘Kapitaliseren op je eigenschappen’ niet eerst uitvoerig aan de buitenwereld blootgesteld. Geen marketingadviezen opgevolgd bij het bedenken van de naam en deze dus niet eerst voorgelegd aan anderen om te vragen wat ze er voor associatie en gevoel bij kregen. En zo krijg ik nu pas, zo nu en dan wat gedachten en gevoelens te horen: “Kapitaliseren klinkt zo … ja eh … zo, ik weet het eigenlijk niet. Materieel?” Eén van de deelnemers aan het traject, schrijft na de helft van de sessies: “Kapitaliseren op je eigenschappen klonk heel aantrekkelijk. Ik kon me er echter weinig bij voorstellen. Ik aarzelde mij op te geven, maar mijn gevoel zei: gun jezelf dit cadeau, pak het aan en pak dan door.”

Mijn trajectnaam was dus niet marketingproof.
Wellicht is het daarom tijd om de ‘lente-impuls-look’ van mijn trajectnaam wat nader toe te lichten.

Kapitaliseren op je eigenschappen?

Toen ik een jaar of 11 was en een nieuwe fiets zou krijgen,  informeerde mijn moeder bij mijn broer, die als racefietsbezitter met 16 versnellingen als fietsexpert mocht gelden, hoeveel versnellingen mijn fiets zou moeten hebben.
“Een fiets met meer dan twee versnellingen hoef je haar echt niet te geven,” zei mijn broer en in mijn herinnering trok hij er enigszins zijn neus bij op. Uiteraard was ik beledigd, zoals het een jongere zus betaamt. Maar gelijk had hij wel. Ik zou niet uit de fiets gehaald hebben wat erin zat. Alleen blokjes rijden, een keer tegen de wind in of een klein heuveltje op, maar de rest van mijn fietsactiviteiten mocht geen naam hebben. Niets wat meer dan twee versnellingen zou rechtvaardigen.

_DSC0707

Helemaal opgaan doet de vergelijking niet, want een fiets koop je en met je lichaam en geest word je geboren, toch trek ik hier een parallel: velen van ons hebben een fiets met 16 versnellingen waar ze er maar twee van gebruiken. Dat wil zeggen: we gebruiken maar een fractie van de mogelijkheden die ons lichaam en onze geest ons bieden.  We leren lopen, fietsen, praten. Sommigen van ons bekwamen zich, halen het onderste uit de kan qua lichaam of intellect, of blinken door oefening uit in een specifieke vaardigheid.
Maar het geheel van wat je allemaal kan? Wat doen we ermee?

Ik denk dat voor veel mensen geldt, misschien zelfs voor iedereen, dat je maar een fractie van je expressie, van je emoties, maar een snipper van je repertoire gebruikt.

Toen ik net op de toneelschool zat en de hele dag feedback kreeg op hoe ik overkwam, of het geloofwaardig en gevarieerd was wat ik liet zien, had ik het gevoel alsof ik voor het eerst op een fiets met 16 versnellingen zat. Geen idee wat ik er allemaal mee kon.
Al snel werd me duidelijk wat er van alles was waar ik gebruik van zou kunnen maken, maar hoe?
Als acteur ben je je eigen instrument, maar anders dan bij een piano of bij een fiets, is een akkoord in mineur niet met een paar vingers aan te slaan, en is het overgaan naar een ander tempo geen kwestie van het bedienen van een versnellingsnaaf.
Ik had nooit kunnen denken dat er zoveel te leren en experimenteren viel, voor ik door zou hebben hoe ik het hele instrument, mijn instrument, kon bespelen.

Boilly - expressies
Boilly – expressies

Wat een mens kan

Ik ben een mens. Ik bespeel als acteur mijn eigen instrument. Dus ik maak gebruik van menselijke vermogens. Dat betekent dat alle routes voor het vrijmaken van mijn repertoire, ook gebruikt kunnen worden door andere mensen die hun repertoire willen vrijmaken. Voor mensen dus, die willen kapitaliseren op hun eigenschappen.

Wie heeft nooit het gevoel er niet alles uit te halen wat er in zit? Net als bij zoveel dingen die ons omringen (smartphones, computers, auto’s): ze zijn volgestopt met snufjes en mogelijkheden, maar als het erop aankomt, komt je dagelijks gebruik maar op een paar handelingen en programma’s neer.
Zo kies je in je gedrag, expressie en interactie uiteindelijk ook maar een beperkt aantal routes van de eindeloze mogelijkheden die er ook nog zijn.
En ach ja  – zolang het werkt. Waarom zou je je druk maken? Wat je niet kent, dat mis je niet.
Tot het kriebelt. Is dit alles? Het vage gevoel dat er meer in zit.
Of tot het wringt. Ik loop vast, ik wil wat anders, maar wat?

Dan is er niets leukers dan te spelen met je mogelijkheden, je repertoire uit te breiden en je te bevrijden van het idee dat er maar één rol voor je is weggelegd (het ‘doe-maar-gewoon-repertoire’) en te ontdekken dat – bij wijze van spreken – alle 16 versnellingen aan jou besteed zijn.

bike-art

Referentie

Ongeveer halverwege het traject ‘Kapitaliseren op je eigenschappen’ schrijft één van de deelneemsters over haar ervaring:

Ik ben onbevangen in dit traject gestapt zonder precies te weten waar dit mij zou moeten brengen, maar  ervaar dit nu we al meer dan halverwege zijn als een enorme ontdekkingsreis.

Het is vaak spannend, confronterend en ik loop af en toe flink tegen mijn grenzen aan, voel ook weerstand af en toe, maar dat hoort erbij. Het levert vooral ook heel veel plezier op want het is heerlijk om je op een totaal andere manier te uiten. Het geeft me ook vergezichten. Ik zie plotseling mogelijkheden die ik eerst niet zag.

Ik leer hier heel veel van en merk dat het doorwerkt. Ik raad iedereen zo’n  ontdekkingsreis aan.
Margreet Aangeenbrug

Zou het traject ook iets voor jou kunnen zijn? Op verzoek start een tweede traject, na de zomer.  Er kunnen zich nog vier mensen aanmelden.

Testimonial

Ongeveer halverwege het traject ‘Kapitaliseren op je eigenschappen’ schrijft één van de deelnemers over zijn ervaring:

In een kleine groep werken aan real life persoonlijke ontwikkelingen en/of –belemmeringen en dat dan in de setting van een theateroefenzaal…. Loes weet haar prachtige acteertalent en -ervaring in te zetten om je te laten bewegen, soms onwennig en zeker buiten je comfortzone, maar altijd veilig en bijdragend aan je leerdoelen.

Een aanrader voor mensen als ik die menen goed te zijn in hun vak en zich comfortabel voelen met hoe hun leven over het algemeen verloopt, maar……….. toch schuurt het. Is er meer te ontwikkelen? Te ontdekken? De (in ieder geval voor mij) volstrekt vreemde omgeving van een oefenzaal of theater nodigt uit tot ontdekken. Ik wens jou veel plezier en groei bij jouw ontdekkingen, als je het aandurft om je aan te melden!
Ron de Rover
Lattitude Organisatie Coaching

 

Zou het traject ook iets voor jou kunnen zijn? Op verzoek start een tweede traject, na de zomer.  Er kunnen zich nog vier mensen aanmelden.

theatre door

Ongeveer halverwege

 

We zijn ongeveer halverwege het traject (Kapitaliseren op je eigenschappen 2014-2015, 6 deelnemers)
Wat vinden zij? Twee eerste reacties:

Deelnemers traject 2014-2015:

‘No escape from reality’
Het programma ‘Kapitaliseren op je eigenschappen’ heeft mij tot nu veel meer gebracht dan ik had gedacht.
Door het programma heb ik nieuwe inzichten gekregen, zowel in mijn persoonlijk leven als in mijn werk. Ook heeft het bijgedragen aan het uitbreiden van mijn gedrag- en stemrepertoire.
Het werkt bevrijdend om met behulp van acteeroefeningen  met die dingen aan de gang te gaan waar je tegen aanloopt en die je belemmeren.

Loes is gewoon een kei. Ik ervaar haar als oprecht, direct en waanzinnig goed in het weerspiegelen van wat ze je ziet doen of hoort zeggen. Ze weet als geen ander de vinger op de gevoelige plek te leggen waar ze vervolgens met alle energie en liefde samen met jou aan werkt.
Ik wens iedereen zo’n fantastisch traject toe.
Hennie Stevens,
HRM adviseur.

Ik sta op een kruispunt, met een rugzak vol kennis, ervaring en ideeën. Tijd voor keuzes, voor een andere weg. Maar wat neem ik mee en wat gooi ik uit die rugzak? Op een kruispunt in je leven staan, betekent ook afscheid nemen en ruimte maken voor nieuwe ontwikkelingen. Ik wilde mezelf opnieuw beschouwen dus.
Ik kwam bij Loes met deze vraag. Waarom bij Loes? Zij heeft me in mijn professioneel verleden op allerlei manieren vaker een boost gegeven. En ik geloof in de kracht van theater en acteertechnieken om tot reflectie te komen en vooral ook tot (alternatieve en nieuwe) acties. Het is een unieke manier van werken aan jezelf, geven aan en om  jezelf. Loes biedt werkvormen aan die een ieder op eigen wijze uitvoert en ze stelt vragen die werkelijk ergens toe leiden. Werken in een groep geeft me bovendien een paar mooie spiegels.
Het resultaat begint zich nu halverwege het traject, al af te tekenen: een beeld van mijn werkend leven zoals dat bij mij past, en het besef dat ik daar zelf naar kan handelen en het vorm kan geven, is voor mij van ‘kapitale’ waarde.
Dorine Mobron,
DoVision, the art of business, the business of art

Kunst in het leven

 

Adest Musica bracht een mooi magazine uit, waarin ik iets mocht delen over hoe mijn acteervak bij het leven hoort: Adest Magazine – artikel in pdf

“Het maakt mij niet uit hoe de kunst de mensen bereikt. Als de afstand maar overbrugd wordt en de kunst warmbloedig twee kanten op stroomt. Op de toneelschool legde ik de kiem voor dit thema, zonder me toen te realiseren wat dat voor mijn manier van werken zou betekenen. Ik citeerde in mijn eindverslag de dichter en toneelschrijver Federico García Lorca:

“Dat idee van kunst om de kunst zou heel gruwelijk zijn als het niet zo hopeloos bekrompen was. Geen weldenkend mens gelooft nog in die onzin van pure kunst, kunst om de kunst zelf. In deze dramatische tijden moet de kunstenaar met zijn volk meehuilen en –lachen. Men moet de tak met lelies verlaten en zich tot aan het middel in de modder laten zakken, om diegenen die de lelies zoeken bij te staan.”

Nu, achteraf bekeken, dus niet zo vreemd, dat mijn kunstenaarschap zich vooral tussen de mensen afspeelt.”